87. fundur

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Vegagerðin gerir athugasemd við að byggingarreitur stöðvarhúss er teiknaður upp að Fnjóskadalsvegi eystri (835) og því inn á veghelgunarsvæði. Það vantar nánari staðsetningu á stöðvarhúsi, fjarlægð frá vegi og stærð þess. Einnig vantar upplýsingar um það hvernig frárennsli frá stöðvarhúsi er háttað þar sem gert er ráð fyrir því að það fari undir veg.

Vegagerðin gerir ekki aðrar athugasemdir við skipulagið en bendir á að hafa þarf samráð tímalega vegna framkvæmda á veghelgunarsvæði.

Byggingarreitur verður færður út fyrir veghelgunarsvæði. Frárennsli verður leitt undir veg í einföldu ræsi, sem hannað verður í samráði við Vegagerðina. Framkvæmdir verða í samráði við Vegagerðina.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Nefndin fjallaði um málið og þau gögn sem fyrir liggja. Hún telur að öll tiltæk gögn sýni vel fram á möguleg áhrif sem Hólsvirkjun mun hafa, og auglýstar breytingar á aðalskipulagi og deiliskipulagstillaga gefi góða heildarmynd af framkvæmdinni. Neikvæð áhrif af framkvæmdinni eru talin óveruleg á náttúrufar. Á þessu stigi gerir nefndin ekki athugasemdir við breytingar á aðalskipulagi og deiliskipulagstillögu.

Gefur ekki tilefni til svara.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Hólsdalur: Greinilegt er á landslagi og ummerkjum i botni dalsins að stór snjóflóð eru nokkuð tíð á Hólsdal. Lónstæðið er utarlega a dalnum þar sem snjóflóðahætta virðist mun minni en innar. Snjóflóð geta þó fallið úr hlíðum til beggja handa ofan lónsins og ekki er hægt að útiloka að þau geti orsakað flóðbylgju í lóninu sem Ieiði til stíflurofs. Hugsanleg flóðbylgja vegna slíks stíflurofs er þó ekki talin geta ógnað byggð á svæðinu eins og hún er í  dag.

Eins og Veðurstofan bendir á, er lónið utan svæðis þar sem snjóflóðahætta er mikil. Gert er ráð fyrir að hönnun stíflu og mat flóðahættu, m.a. vegna stíflurofs, verði í samræmi við norskar reglur um hliðstæðar stíflur, þannig að skemmdir á stíflu vegna flóðbylgju valdi ekki hættu.

Gönguskarð:Líkt og á Hólsdal virðast stór snjóflóð vera nokkuð algeng á dalnum. Lónstæðið er yst dalnum þar sem fjallshlíðarnar eru teknar að lækka og því virðist lítil hætta á snjóflóðum ofan í lónið. Hins vegar gætu aurskriður fallið í lónið úr lausum jarðlögum beggja vegna dalbotnsins í miklum leysingum eða haustrigningum.

Lón á Gönguskarði er mjög lítið og engin miðlun er í því. Aurskriður gætu fræðilega valdið tjóni á mannvirkjum en m.v. fornminjar á svæðinu hefur slíkt ekki gerst um mjög langa hríð, ummerki um fornar rústir af seli eru merki um það.   Þar sem lónið er lítið, mun það ekki valda umtalsverðum flóðtoppum í hugsanlegum náttúruhamförum.

Rétt væri að meðalrennsli Árbugsár eftir ársfjórðungum eða mánuðum kæmi fram í skýrslunni svo hægt sé að gera sér grein fyrir því hve stór hluti vatnsins verði tekinn úr Árbugsá. Sagt er að rennsli um foss í Árbugsá verði lítillega skert.

Langtímarennslismælingar í Hólsá og Gönguskarðsá liggja ekki fyrir, en hafa ber í huga, að vatnasvið virkjaðs rennslis er tæp 60% af vatnasviði Árbugsár við nefndan foss.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Lagning jarðstrengs frá stöðvarhúsi Hólsvirkjunar til Rangárvalla á Akureyri tilheyrir virkjunarframkvæmdunum og er hluti af framkvæmdarleyfisskyldri heildarframkvæmd. Minjastofnun gerir kröfu um að fornleifafræðingur skrái fyrirhugaða lagnaleið. Í framhaldi þarf tillagan að lagnaleið að koma til umsagnar hjá Minjastofnun Íslands, sem eftir tilvikum kann að fara fram á breytingu á lagnaleiðinni eða að ráðist sé í mótvægisaðgerðir vegna fyrirséðs rasks á fornleifum. Þetta er í samræmi við 16. og 21 gr. laga um menningarminjar nr. 80/2012

Jarðstrengur frá virkjuninni til Akureyrar tilheyrir dreifikerfi Rariks. Í deiliskipulagi kemur fram að strengurinn verði 33 kV og plægður í jörð. Ekki er gerð sérstök grein fyrir legu strengsins á deiliskipulagi en sveitarfélagið mun veita framkvæmdaleyfi fyrir strengnum á grundvelli aðalskipulags.

Ekki verður veitt leyfi til framkvæmda fyrr en skráning hefur farið fram og Minjastofnun veitt umsögn, sbr. þau fyrirmæli sem fram koma í umsögninni.

Minjastofnun fer fram á að allar skráðar fornleifar verði vel merktar og girtar af áður en framkvæmdir hefjast. Í þessum tilgangi er best að setja litríka flagglínu utan um hvern minjastað.

Í deiliskipulagstillögu eru settir fram skilmálar um að á framkvæmdatíma skuli merkja inn allar fornminjar sem skráðar hafa verið, til þess að minnka líkur á raski vegna slysni eða vangár.

Skv. skipulagstillögu og skráningarskýrslu munu framkvæmdir raska friðuðum fornleifum og/eða lenda innan friðhelgaðs svæðis þeirra í 28 tilvikum (upptalning).

Ef framkvæmdaraðili getur ekki tryggt öryggi þeirra fornleifa sem tilgreindar eru hér að ofan vegna fyrirhugaðra framkvæmda, mun Minjastofnun gefa fyrirmæli um mótvægisaðgerðir sem verða grundvöllur þess að leyfi fáist til röskunar. Mótvægisaðgerðir myndu  felast í fornleifauppgreftri sem eftir atvikum geta verið könnunarskurðir sem og allsherjar uppgröftur fornleifa. Mótvægisaðgerðir þessar þurfa að vinnast af hæfum fornleifafræðingi í samráði við minjavörð Norðurlands eystra.

Ef nauðsynlegt reynist að raska fornleifum vegna framkvæmdanna, verða mótvægisaðgerðir ákveðnar í samráði við minjavörð í samræmi við þessi fyrirmæli.

Gert er ráð fyrir í skipulagi að vegur liggi í gegnum selstæði Hólssels (SÞ-109:026). Í skráningarskýrslu segir m.a. á bls. 13: „Miðlína vegarins er 5-6 m vestan við tóftir F og I og eru þær því í stórhættu vegna vegagerðar. Seljatóftirnar mynda eina heild og lendir minjaheildin öll í stórhættu við vegagerð í gegnum selstæðið.“ Minjastofnun er mótfallin því að vegur verði lagður í gegnum selstæðið og mælist til að fundin verði leið framhjá minjasvæðinu.

Í deiliskipulagstillögunni er gert ráð fyrir að styrkja núverandi slóða á  svæðinu með því að leggja burðarlag á óhreyft yfirborð. Að ósk Minjastofnunar er lögð til önnur veglína ofan minjasvæðisins og verður deili­skipulagsuppdrætti breytt í samræmi við það. Ný leið veldur mun meira raski en upphafleg tillaga, en skerðir ekki minjaheild Hólssels. Nákvæm útsetning á leiðinni verður gerð í samráði við minjavörð.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Umhverfisstofnun tekur undir það að meginframkvæmdasvæðið mun verða við stíflugerðina í Hólsdal og við lagningu þrýstipípu. Því er lykilatriði að mati stofnunarinnar að staðið verði vel að framkvæmdum og mikilvægt að væntanlegir verktakar þekki skilmála þá sem fram koma í greinargerð.

Tekið er undir sjónarmið Umhverfisstofnunar og lögð áhersla á að skilmálar verði skýrir við útgáfu framkvæmdaleyfis.

Steypti hluti stíflu í Hólsdal er áætlaður 35 m að lengd og mesta hæð steyptrar stíflu er 10 m. Heildarlengd stíflu er áætluð 150 m. Að mati Umhverfisstofnunar mun slík framkvæmd hafa veruleg sjónræn áhrif á svæði sem er ósnortið af framkvæmdum.

Eins og fram kemur í tilkynningu um fram­kvæmd, munu stífla á Hólsdal og fram­kvæmdir við hana hafa töluverð áhrif á landslag og ásýnd. Þar kemur einnig fram, að framkvæmdasvæðið er mjög lokað af og á fáförnum slóðum. Stífla og lón sjást hvergi frá vegum eða öðrum alfaraleiðum. Þeir sem helst verða varir við sjónræn áhrif framkvæmdarinnar, eru landeigendur í fjárleitum. Áhrifin eru því staðbundin og samræmast ákvæðum laga og stefnumörkun stjórnvalda. 

Að mati Umhverfisstofnunar er afar mikilvægt að vel takist til við frágang á gróðri á pípuleiðinni til að forðast neikvæð sjónræn áhrif. Stofnunin telur mikilvægt að staðargróður verði ræktaður þar sem sár myndast og yfirborð jarðvegs verði í sömu hæð og umhverfið til að ekki myndist línur í landslaginu þegar horft er að pípuleiðum.

Umhverfisstofnun telur að niðurgröftur þrýstipípu geti haft verulega neikvæð áhrif á heildarsvæðið ef miðað er við skýringar­mynd á uppdrætti, en góður og vandaður frágangur á yfirborði og gróðri skiptir öllu hvað þá framkvæmd varðar.

Settir hafa verið fram skilmálar í deiliskipulagstillögunni um það að ganga skuli frá rasksvæðum jafnóðum og framkvæmdum lýkur. Einnig að varðveita skuli svarðlag og leggja það aftur yfir röskuð svæði við frágang til þess að ná sem fyrst upp fyrri ásýnd lands.

Í deiliskipulagi er gert ráð fyrir að framkvæmdaraðilinn geri vöktunaráætlun fyrir gróður í fjögur ár eftir að fram­kvæmdum lýkur, þar sem m.a. úrrennsli frá raski í hlíðum verði skoðað og lagfært eftir þörfum. Vakta skal vatnsstreymi á votlendissvæðum þar sem mýrar hafa verið þveraðar og bæta úr eftir þörfum. Framkvæmdaraðili skal árlega fá sérfræðing til að meta ástandið og þörf fyrir úrbætur. Eftir fjögur ár skal leggja samantekt á vöktun og árangri aðgerða fyrir Náttúru­verndarnefnd Þingeyinga svo hægt sé að meta hvort áframhaldandi vöktun sé nauðsynleg.

Umhverfisstofnun bendir á að hér eru áætlaðar dreifðar framkvæmdir á ósnortnu svæði.

Umhverfisstofnun fellst ekki á að umhverfisáhrif ofangreindra framkvæmda verði óveruleg. Áhrifin verða töluverð og neikvæð á landslag og ásýnd, áhrif eru ekki að fullu þekkt á fugla og gróður. Mótvægisaðgerðir eru teknar með í matið og telur stofnunin áhrif mótvægisaðgerða að mestu fara eftir því hvernig til tekst með svæðin sem fara undir framkvæmdina.

Benda skal á að svæðið er ekki ósnert þar sem fjöldi fornleifa finnst á svæðinu. Þar eru m.a. kolagrafir, leiðir, mógrafir, sel, túngarðar o.fl., auk ruddra vegslóða frá síðustu áratugum.

Neikvæðu áhrifin eru mjög afmörkuð og hlutfallslega lítil á svæði sem ekki sker sig á nokkurn hátt úr umhverfinu eða er gefið sérstakt náttúruverndargildi. Ítarlegar rannsóknir á áhrifum framkvæmdanna hafa farið fram og mótvægisaðgerðir skilgreindar.

Sveitarfélagið telur að framkvæmd sem þessi geti vel farið vel á svæðinu og áhrif af henni verið ásættanleg. Mikilvægt er að deiliskipulag setur skilmála um umgengni og frágang. Einnig er mikilvægt að líta til þeirra skilyrða sem kunna að vera sett við meðferð framkvæmdarinnar í samræmi við lög um mat á umhverfisáhrifum framkvæmda. Deiliskipulag er lagt fram með fyrirvara um að frekari skilyrði kunna að verða sett í framkvæmdaleyfi byggt á niðurstöðu þeirrar meðferðar. 

Umhverfisstofnun bendir á að beðið er eftir niðurstöðu Skipulagsstofnunar um hvort ofangreind framkvæmd sé matsskyld samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum nr. 106/2000 m.s. breytingum. Umhverfisstofnun áskilur sér rétt til frekari athugasemda ef í mati á umhverfisáhrifum koma fram ítarlegri upplýsingar um svæðið og áhrif framkvæmdanna á það.

Bent skal á að afgreiðsla skipulagstillagna er ekki háð úrskurði um mat á umhverfisáhrifum. Tillagan er sett fram með fyrirvara um að frekari skilyrði kunna að verða sett, sbr. umfjöllun hér að ofan. Komi frekari skilyrði fram við mat á umhverfis­áhrifum, verður tekið tillit til þeirra við veitingu framkvæmdaleyfis.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Með auglýsingu um breytingu á skipulagi fylgir greinagerð Tuma Tómassonar fiskifræðings á hugsanlegum áhrifum virkjunarinnar á lífríki árinnar 1). Áhrif virkjunarinnar á vatnalíf og veiði eru talin verða minni háttar, staðbundin og afturkræf og því talin óveruleg. Fram kemur
greinargerð Tuma að virkjunin muni heldur bæta uppeldisskilyrðin í neðri hluta Árbugsár frekar en hitt en ekki er búist við að hún hafi nein merkjanleg áhrif á gengd og veiði sjóbleikju í Fnjóská. Í samráði við Veiðifélag Fnjóskár hefur útfall virkjunarinnar verið fært nokkru ofar en upphaflega var áformað til að minnka líkurnar á því að það muni hafa áhrif á veiðistað í Fnjóská.
Að teknu tilliti til fyrirliggjandi upplýsinga gerir Fiskistofa ekki athugasemd við breytingu á skipulagi sem hér er kynnt.

Gefur ekki tilefni til svara.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Heilbrigðiseftirlit Norðurlands eystra hefur kynnt sér fyrirhugaðar breytingar á aðalskipulagi og nýs skipulags fyrirhugaðrar Hólsvirkjunar í Þingeyjarsveit og gerir ekki athugasemdir við fyrirhugaðar skipulagsbreytingar.

Gefur ekki tilefni til svara.

Athugasemdir/umsagnir

Svör skipulags- og umhverfisnefndar

Framkvæmdin er tilkynningarskyld skv. lögum um mat á umhverfisáhrifum og er til umfjöllunar hjá Skipulagsstofnun en ákvörðun um matsskyldu hefur ekki verið tekin. Komi til þess að úrskurðað verði að framkvæmdin sé matsskyld er Náttúrufræðistofnun umsagnaraðili um frummatsskýrslu í matsferlinu og mun því koma að málinu aftur á því stigi.

Bent skal á að skipulagstillagan er sett fram með fyrirvara um að frekari skilyrði kunna að verða sett, sbr. umfjöllun hér að ofan. Komi frekari skilyrði fram við mat á umhverfisáhrifum, verður tekið tillit til þeirra við veitingu framkvæmdaleyfis.

Þetta atriði gefur að öðru leyti ekki tilefni til svara.

Samkvæmt skýrslu Náttúrustofu Norðausturlands mun framkvæmdasvæði virkjunarinnar, lónstæði og annað, vera að mestu á óröskuðu landi. Verði af framkvæmdum verður jarðminjum, gróðurlendi og votlendi raskað þ.m.t. talið votlendi sem hugsanlega fellur undir  61 gr. laga um náttúruvernd. Fram kemur að að framkvæmdin muni ekki hafa áhrif á blæösp sem er á válista og að öllum liíkindum ekki á aðrar plöntutegundir á válista. Í sömu skýrslu er komist að því að fuglalíf sé ekki sérstakt á héraðs- eða landsvísu og framkvæmdin ekki talin hafa mikil áhrif almennt. Framkvæmdin er þó talin geta haft áhrif á tvær tegundir á válista, gulönd og straumönd, sem verpa við Árbugsá þar sem vatnsrennsli í ánni verður skert á veturna. Náttúrustofan bendir á að taka þurfi tillit til rýrnunar búsvæða framangreindra tegunda á landsvísu.

Bent er á ákvæði í deiliskipulagi um vöktunaráætlun og eftirfylgni.

Í skýrslu Náttúrustofu Norðausturlands segi að fundist hafi eitt gulandapar og að áhrif virkjunar „..á það talin lítil þar sem talið er að kollan fari niður á Fnjóská með ungana þar sem meira er um æti.“ Einnig segir í skýrslunni að straumendur eigi það til „að færa sig til með ungana á vatnasvæðinu eftir ætisskilyrðum. Áhrifin eru því ekki talin mikil á straumöndina.“

Fari framkvæmdin ekki í mat á umhverfisáhrifum þá vill Náttúrufræði-stofnun, á þessu stigi málsins, leggja áherslu á að ef virkjunin verður reist þá verði þess gætt að raska landi sem allra minnst og ef það kemur til þess að fyrirhugað sé að raska landi sem fellur undir 61. gr. laga um náttúruvernd þá sé það rökstutt í samræmi við ákvæði þeirrar greinar. Þau gögn sem nú liggja fyrir virðast hins vegar ekki vera það nákvæm (ekki eru sýnd gróðurkort, vistgerðarkort eða tegundalistar) að þau sýni nákvæmlega hvers konar land fari undir virkjunina og því ekki hægt að meta áhrifin eða hanna virkjunina m.t.t. þess að raska sem minnstu.

Við hönnun virkjunarinnar pípuleiðin valin m.t.t. þess að raska sem minnstu. Pípuleið var sett út og skoðuð á staðnum og hliðrað til þannig að jarðrask og áhrif á gróður yrðu sem minnst.

Settir hafa verið fram skilmálar í deiliskipulagstillögunni um það að ganga skuli frá rasksvæðum jafnóðum og framkvæmdum lýkur. Einnig að varðveita skuli svarðlag og leggja það aftur yfir röskuð svæði við frágang til þess að ná sem fyrst upp fyrri ásýnd lands.

Tekið fyrir að nýju erindi dags 13. september 2016 frá Ómari Ívarssyni hjá Landslagi ehf, f.h. landeigenda, þar sem sótt var um leyfi til að hefja vinnu við deiliskipulag hluta jarðarinnar Rangár í Kaldakinn þar sem fyrirhugað er að byggja allt að 10 smáhýsi vegna ferðaþjónustu. Gert er ráð fyrir að hvert smáhýsi verði um 30 m² og þau m.a. leigð út til ferðamanna. Gert er ráð fyrir nýjum vegi að þessum húsum frá þjóðvegi nr. 851.

Mögulegt er til framtíðar að gera upp núverandi hlöðu og fjárhús sem yrðu nýtt vegna fyrirhugaðrar ferðaþjónustu.

Einnig er óskað eftir að gerð verði breyting á Aðalskipulagi Þingeyjarsveitar 2010-2022 þar sem svæði fyrir gistihýsi verði skilgreint sem verslunar- og þjónustusvæði (ferðaþjónustusvæði).

Meðfylgjandi er loftmynd þar sem sýnd er möguleg staðsetning smáhýsa ásamt veglegu og tengingu við þjóðveg ásamt mögulegu útliti smáhýsa.